مطالعه ی سیتوژنتیکی چند گونه از بومادران

بومادران (achillea) از تیره ی کاسنی (compositae) به طور خودرو درکنارجوی ها می روید و سطح وسیعی از مراتع ایرا ن را به خود اختصاص داده است. این جنس شامل 115 گونه در سراسر جهان می باشد که 19 گونه ی آن در ایران رویش دارد. این پژوهش مطالعه ی سیتوژنتیک بر روی شش جمعیت از دو گونه ی achillea شاملachillea millefolium و achillea santolina انجام گرفته است. مریستم نوک ریشه ی جمعیت های مورد مطالعه استفاده شده و پس از پیش تیمار، تثبیت، هیدرولیز، رنگ آمیزی و انتخاب صفحه ی گسترش متافازی مناسب، از نمونه ها با فتومیکروسکوپ عکسبرداری شده و مورفولوژی کروموزوم ها مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که عدد پایه ی کروموزومی در شش جمعیتachillea ، x=9 بوده و سه جمعیت دیپلوئید (2n=2x=18) و سه جمعیت تتراپلوئید (2n=4x=36) بوده اند. با اندازه گیری پارامترهای مختلف کاریوتیپ l (طول بازوی بلند کروموزوم)، s (طول بازوی کوتاه کروموزوم)، t (طول کل کروموزوم) مشخص شده که دامنه ی تغییرات طول کروموزوم از 9/3 میکرون در جمعیت 8839(a.santolina الیگودرز) تا 2/1 میکرون در جمعیت 8688 (a.santolina اراک) متغیر می باشد. بررسی تقارن کاریوتیپ بر اساس روش های %tf,drl ,%s استبینز و لوان نشان داده که متقارن ترین کاریوتیپ مربوط به جمعیت 8688 (a.santolina اراک) بوده، بنابراین این جمعیت یک گونه ی قدیمی تر است و نامتقارن ترین کاریوتیپ ها مربوط به جمعیت های 6150 (a.mellifolium استهبان) و 8839 (a.santolina الیگودرز) بوده است، لذا این جمعیت ها گونه های جدید تر هستند. تجزیه ی واریانس نشان داده که که میانگین های این جمعیت ها برای سه مولفه ی l، s، t یکسان نیستند. با توجه به آزمون دانکن، جمعیت ها بر اساس l، s و t به پنج دسته تقسیم شده اند که این نشان دهنده ی تغییرات بیشتر این صفات است. نتایج حاصل از همبستگی نشان داده که جمعیت ها از نظرt همبستگی معنی داری در سطح 1 درصد دارند. در بین دو جمعیت دیپلوئید 13310 (a.mellifolium مشکین شهر) و 8372 (a.mellifolium اردبیل)، بیشترین همبستگی را از نظر s ، l، s/l ، l-sداشته اند. در بین تتراپلوئیدها نیز جمعیت های 8688 (a.santolina اراک) و 4723 (a.mellifolium ایلام) از نظر t و%rl بیشترین همبستگی را داشته اند که جدول استبینز نیز این مطلب را تایید می نماید.